Γέφυρες του Τριποτάμου

Τριπόταμος

Mε το όνομα αυτό γνωρίζουμε το ποτάμι από πολλά χρόνια και είναι καταγεγραμμένο σε όλα τα βιβλία που εκδόθηκαν από το 1930 και μετά. Βασιλικός ήταν το όνομά του κατά τους Βυζαντινούς χρόνους. Ενώ πιθανόν στην αρχαιότητα να έφερε το όνομα Όλγανος, γιού ενός εκ των δύο ιδρυτών της Βέροιας του Βέρη.

Η ιστορική παρουσία της Βέροιας είναι διαχρονική και σημαντική μέσα στους αιώνες. Την παρουσία της αυτή η Βέροια την οφείλει στη γενναιοδωρία της φύσης, η οποία την προίκισε με άφθονα νερά. Κοντά και δίπλα της ζουν και « δρουν» εδώ και αιώνες ακατάπαυτα, δυο ποτάμια, ο μεγάλος Αλιάκμονας και ο μικρός Τριπόταμος για να διαμορφώσουν το τοπίο έτσι όπως το βλέπουμε να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας και τώρα. Αισθητή η διάβρωση που προκαλεί ο Τριπόταμος ακόμα την βλέπουμε να συντελείτε μπροστά μας. Η παρουσία των δύο ποταμών στην πορεία της πόλης είναι καταλυτική, γιατί της εξασφάλιζαν την ύδρευση και την άρδευση, την ενέργεια από τις υδατοπτώσεις.

Ο Τριπόταμος σχηματίζεται από 3 ρέματα που ενώνονται σε ένα, 500 μέτρα έξω και Β.Α. του ομώνυμου χωριού, κοντά στα τελευταία σπίτια στο ΝΔ άκρο της Βέροιας.
• Πρώτο ρέμα Ασπρονέρι: Αποτελείται από δύο μικρότερα ρέματα που πηγάζουν από το Ανατολικό Βέρμιο και είναι η Μεγάλη Ρεματιά και ο Ξερόλακκος . Βόρεια και Βορειοδυτικά της Κουμαριάς η λεκάνη απορροής τους. Τα δυο ρέματα ενώνονται στην περιοχή του Λόφου Αη Λιά και συνεχίζουν την πορεία τους πλέον ως Ασπρονέρι. Από εδώ υδρεύεται η Βέροια αλλά μέρος του πηγαίνει και στο Δήμο Αλεξάνδρειας για ίδια χρήση (ύδρευση). Από το ύψος του Αη Λια και μέχρι τη Βέροια έχει πλήθος πηγών.
• Δεύτερο ρέμα: Το δεύτερο ρέμα είναι νοτιοδυτικά του χωριού Τριπόταμος στην περιοχή του παλιού οικισμού Τορμάνης . Είναι το μικρότερο από τα τρία και είναι καθαρά χείμαρρος. Στην πορεία του ενώνεται με το τρίτο ρέμα (Μαυρονέρι) που κατεβαίνει από την περιοχή της Καστανιάς.
• Τρίτο Ρέμα Μαυρονέρι: Το σπουδαιότερο από τα τρία ρέματα είναι το Μαυρονέρι. Αντλεί τα νερά του από τις περιοχές του Α. Βερμίου μεταξύ Καστανιάς και Γεωργιανών. Είναι το ρέμα που βλέπουμε πηγαίνοντας για την Καστανιά. Μέρος των νερών του υδροδοτούν τη Βέροια , ενώ υδροδοτούν και αρδεύουν τους Γεωργιανούς και τη Ραχιά.

Αυτό σε συνδυασμό με τα μαλακά τοιχώματα τραβερτίτη (πωρόπετρα) μέσα στην πόλη της Βέροιας δημιούργησαν το συγκεκριμένο ανάγλυφο της περιοχής. Το Μεσαίο τμήμα του ποταμού είναι αυτό που διασχίζει την πόλη της Βέροιας. Ορίζεται από την περιοχή της Αγίας Τριάδας (Εργοστάσιο Πασχαλίδη) μέχρι και την έξοδό του από την πόλη γέφυρα παλιών Σφαγείων ( Γέφυρα Μόδια). Αυτό το γεγονός είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία γεφυρών για την επικοινωνία των κατοίκων της πόλης που ζούσαν στις δύο πλευρές της πόλης. Αυτές είναι:

1. Γέφυρα Αγίας Τριάδας: Χτίστηκε για την εξυπηρέτηση των εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας . Οφείλει την ονομασία της στη στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας που έχτισαν οι πρώτοι εργοστασιάρχες.
2. Γέφυρα Πανοράματος: Καινούργια γέφυρα που ενώνει το συνοικισμό του Πανοράματος με τη Βέροια.
3. Γέφυρα Καμάρες: Είναι η γέφυρα που ενώνει το άνω κομμάτι της πόλης με τον Προμηθέα στην Οδό Δήμητρας. Η σημερινή γέφυρα που χτίστηκε το 1990 είναι ευρύχωρη στερεή και αντέχει σε πλημμύρες. Αντικατέστησε την προκατασκευασμένη σιδερένια γέφυρα που είχε στηθεί εκεί μετά την πλημμύρα του 1935. Η γέφυρα μέχρι το 1935 , οπότε και καταστράφηκε από την πλημμύρα ήταν λιθόκτιστη, με δυο καμάρες και πανέμορφη. Από κείνες τις καμάρες πήρε και το όνομά της. Δίπλα στη γέφυρα στη δυτική όχθη του ποταμού λειτουργεί Μπατάνι ( υδροτριβείο) Εκεί στο μπατάνι υπήρχε μία πρόχειρη ξύλινη γέφυρα από όπου περνούσαν οι Προμηθιώτες κι έπαιρναν νερό από τη βρύση της Μπαρμπούτας
4. Γέφυρα Μπαρμπούτας: Η περιοχή της Μπαρμπούτας είναι η πιο πολυσυζητημένη και ενδιαφέρουσα περιοχή. Η κοινωνική παρουσία του χώρου ήταν πάντα πολύ μεγάλη για τους Βεροιώτες αλλά και τους ξένους επισκέπτες της πόλης . Εκεί δίπλα στο παλιό καφενείο – κέντρο διασκέδασης όπου υπάρχει και σήμερα υπήρχε επίσης λιθόκτιστη γέφυρα που την κατέστρεψε η μεγάλη πλημμύρα του 1935.
5. Γέφυρα Χάβρας: Είναι η γέφυρα που ενώνει τον Προμηθέα με την Εβραϊκή συνοικία της πόλης . Παλιότερα επίσης υπήρχε λιθόκτιστη γέφυρα που παρασύρθηκε από την πλημμύρα του 1935. Υπάρχει και ένα μικρότερο γεφυράκι ξύλινο στο μονοπάτι της Βασίλισσας Βεργίνας. Ξύλινα γεφυράκια είχε και σε πολλά άλλα σημεία των όχθεων του ποταμού. Δεν διασώζεται κανένα .
6. Γέφυρα Καραχμέτ: Η ευρύτερη περιοχή είναι γνωστή με το όνομα Καραχμέτ. Η ονομασία προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από το καφενείο που υπήρχε εκεί χαμηλά σε ένα πλάτωμα κοντά στη γέφυρα. Το καφενεδάκι παρασύρθηκε από την πλημμύρα του ’35 , η γέφυρα έχασε μόνο τα πέτρινα κυκλιδώματα της . Μοναδικό χαρακτηριστικό δείγμα από τα πέτρινα γιοφύρια της πόλης που διασώζεται μέχρι τις μέρες μας δείχνοντάς μας την επιμέλεια των τεχνιτών – γεφυροποιών με την οποία έχτιζαν εκείνη την εποχή τα πέτρινα γεφύρια, παρά τις δυσκολίες και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν.
7. Γέφυρα Μπόμπολης (κοντά στη σημερινή γέφυρα Θερμοπυλών): Η γέφυρα όπου γίνεται το παζάρι. Ονομάστηκε έτσι από την αφθονία των Μπόμπολων (Κακαβιές) που υπάρχουν στις όχθες της κοίτης . Ηλικιωμένοι και υπέργηροι μιλούν για Μπομπολιές τεράστιες που κόπηκαν κατά την κατασκευή της γέφυρας. Η γέφυρα κατασκευάστηκε από την Δομική Εταιρεία ως δώρο προς το Δήμο της Βέροιας και δόθηκε για χρήση το 1960. Την περιοχή εξυπηρετούσε για μικρό χρονικό διάστημα 2-3 χρόνων περίπου στα τέλη του 59 με αρχές 60 ξύλινο γεφυράκι που υπήρχε στο πλάτωμα κάτω από το σημερινό πάρκινγκ . Η πρόταση για μια πεζογέφυρα δίπλα στην υπάρχουσα ακουγόταν πολλά χρόνια . Υλοποιήθηκε στις μέρες μας .
8. Γέφυρα Μαρίφ: ¨Έτσι ονομάζονταν η περιοχή και η γέφυρα που πλέον ονομάζουμε του Σταυρού. Στην περιοχή του κτιρίου που στεγάζεται σήμερα η ΔΕΗ υπήρχε εξοχικό μαγαζί που ανήκε σε κάποιον Μουαρίφ (Μουαερίφ) . Η γέφυρα ήταν λιθόκτιστη με τρεις καμάρες , η οποία επίσης παρασύθηκε από την πλημμύρα του 35. Πάνω από αυτήν την γέφυρα γινόταν ο αγιασμός των υδάτων κατά την γιορτή των Φώτων.
9. Γέφυρα Μοδιά: Είναι η γέφυρα της οδού Σταδίου προς Νάουσα. «Μοδιά» έλεγαν τον εισπράκτορα , γι΄ αυτό και οι κατοπινές γενιές την έλεγαν γέφυρα του «φόρου». Εκεί πλήρωναν φόρο όσοι έφεραν προϊόντα με κάρα ή υποζύγια στην πόλη για πούλημα. Με το πέρασμα των χρόνων στην περιοχή αναπτύχθηκε ζωοπανήγυρης. Η μόδια σημαίνει μέτρο κυρίως καρπών, δημητριακών ως επί το πλείστο, ίσο με 7,8 ίτρα και είναι λέξη λατινική modius. Στη συγκεκριμένη θέση πάντα υπήρχαν γέφυρες.

Στην Τριπόταμο βρίσκεται το νεροτριβείο Παπαρουσόπουλου, όπου ήταν αλευρόμυλος αρχικά και χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα, λειτουργεί ως σήμερα και επιπλέον διατηρεί στη θέση του όλο τον εξοπλισμό του αλευρόμυλου. Είναι άξιο αναφοράς πως κατά μήκος του Τριπόταμου αναπτύχθηκαν κατά το παρελθόν προ-βιομηχανικές εγκαταστάσεις, οι οποίες αξιοποίησαν την υδραυλική ενέργεια για τη λειτουργία των μηχανών τους. Τα περισσότερα κτήρια παρασύρθηκαν από τα νερά της πλημμύρας του 1935. Ακόμη, υπάρχουν 17 καταγεγραμμένες σπηλιές από την περιοχή της σχολής Αστυνομιάς μέχρι και την γέφυρα Μαρίφ. Ασκηταριά, μαντριά, σημεία συνάθροισης των πλυστρών σήραγγες μεταφοράς νερού κρυψώνες οστεοφυλάκια αλλά και αρχαίοι Μακεδονικοί Τάφοι ήταν οι χρήσεις τους.